De Eerste Zeeuwsche Autogarage: Blaas! Toch?

Zondagmiddag omstreeks kwart over drie reed de automobiel K 127 over den Noordsingel alhier. Doordat de bestuurder omkeek naar de inzittenden, raakte hij het stuur kwijt en kwam de auto terecht tegen een boom, waardoor zij ernstig beschadigd werd. In de auto zaten zes personen, waarvan er twee, een knecht, die er onmiddellijk uitsprong, en een onderofficier, licht gewond werden. Ze werd met behulp van paarden naar de autogarage van den heer P.J. Wijtenburg in de Lange Delft gebracht. Middelburgsche Courant, 19 april 1911, p. 1

Hoewel er over de zes inzittenden verder niets bekend is, is dat over ‘de autogarage van den heer P.J. Wijtenburg’ wel het geval. Er is zelfs zoveel over hem bekend, dat het onmogelijk is om hem in een bericht te vatten. In deze blog staat zijn Eerste Zeeuwsche Autogarage centraal. Want niet Blaas, maar Wijtenburg was de eerste.

P.J. Wijtenburg

De in Goes geboren Petrus Johannes Wijtenburg (1870-1941) maakt op 21-jarige leeftijd al furore door ‘per vélocipède’ van Arnhem, waar hij werkzaam is ‘in een der vélocipèdefabrieken’, naar Vlissingen te fietsen. In een recordtijd van 18 uur weet hij de tocht te maken.
Twee jaar later, in 1893, opent hij zijn eerste fietsenwinkel in Vlissingen. Veel rijwielhandelaren zullen er nog niet geweest zijn in Zeeland. Wat dat betreft is hij een pionier en kan hij de ervaring die hij in Arnhem opgedaan heeft, toepassen in Vlissingen.
In 1896 opent hij een fietsenwinkel aan de Lange Delft in Middelburg. Naast C.P. Gilde aan de Seissingel en de firma Rincker, zijn er in 1896 drie rijwielhandelaren in de Zeeuwse hoofdstad.
Achter zijn zaak aan de Lange Delft heeft Wijtenburg een cementen baan van zo’n 1400 m². De baan wordt gebruikt voor tennis, rolschaatsen en in 1910 voor het organiseren van een korfbalwedstrijd. Tijdens de automobielfeesten in datzelfde jaar worden de auto’s van de gasten er gestald:

‘Op de baan zijn aan beide zijden overdekkingen aangebracht, waaronder de auto’s tegen den regen beschermd zijn. Zooals bij alle feesten is ook thans een der hoofdfactoren het weder.’
Middelburgsche Courant, 29 juni 1910, p. 2

Eerste Zeeuwsche Autogarage

Dat hij een pionier is wordt op 13 maart 1911 nog beter zichtbaar. Hij opent als eerste Zeeuw een Automobiel Garage. Daarnaast is hij dealer van Fiat en Stoewer. Nog geen maand na de opening rijdt een van zijn automobielen tegen een boom aan de Noordsingel (zie begincitaat). Het nummer K-127 is te vinden in de kentekendatabase van Zeeland, waardoor het aannemelijk is dat het hier om een huurauto gaat. Er vinden vaker ongelukken plaats met zijn huurwagens. Zo vindt er in juli 1915 ter hoogte van de Langeviele en de Grote Markt een ongeluk plaats tussen een auto en de tram uit Vlissingen. Een veel ernstiger ongeluk gebeurt meer dan een jaar later, in augustus 1916:

Gisteravond om ongeveer elf uur reed de auto van den heer jhr. P.J. Boogaert uit de Lange Lombardstraat de Noordstraat in (…) terwijl op bijna hetzelfde oogenblik de auto van den heer Wijtenburg, bestuurd door den chauffeur Slootmans door de Noordstraat kwam. (…) met het gevolg dat het benzine reservoir van de eerste auto werd ingedrukt en de benzine er uit spoot, o.a. kwam die terecht op de lampen van de tweede auto en vatte vlam, welke vlam zich ook mededeelde aan de overige benzine op de auto en op straat.
Middelburgsche Courant, 24 augustus 1916, p. 2

Niet alleen de auto’s staan in brand, ook het ‘winkelhuis van den heer C. van der Kleijn’ en een deel van de Rooms Katholieke pastorie raken beschadigd. De Middelburgse brandweer weet verdere schade te voorkomen, maar van de voertuigen is weinig meer over.

Gebroeders Van der Harst

Ondanks de vele ongelukken gaan de zaken goed. Zo goed dat de garage van de Gebroeders Van der Harst aan de Lange Noordstraat C 19 in 1919 overgenomen wordt. Sinds 1913 hebben de broers Van der Harst hier een garage. Wijtenburg zal hier nog zeven jaar zijn autogarage voortzetten. In de krant van 6 juli 1920 valt al te lezen dat Wijtenburg zijn garage wil verkopen ‘wegens toenemende doofheid van de tegenwoordige eigenaar’. Toch duurt het nog zes jaar voordat monteurs W. Caljouw en L. Blaas de garage in 1926 overnemen. Hiermee nemen ze de naam ‘Eerste Zeeuwsche Autogarage’ ook over.

Bronnen

• Advertentien. (1919, 22 februari). Middelburgsche Courant, p. 3.
• Advertentien. (1920, 6 juli). Middelburgsche Courant, p. 4.
• Advertentiën. (1925, 29 december). Middelburgsche Courant, p. 3.
• Automobiel Garage, Lange Delft Middelburg, van P.J. Wijtenburg. (1911, 13 maart). Middelburgsche Courant, p. 4.
• Binnenland. (1896, 9 maart). Vlissingsche Courant, p. 5.
• De automobielfeesten op Walcheren. (1910, 29 juni). Vlissingsche Courant, p. 2.
• Gemengde berichten. (1891, 15 april). Ter Neuzensche Courant, p. 2.
• Uit Stad en Provincie. (1910, 7 juni). Middelburgsche Courant, p. 1.
• Uit Stad en Provincie. (1911, 19 april). Middelburgsche Courant, p. 1.
• ZB, Beeldbank Zeeland.